نسیم صبح
1ـ آیا ایجاد شک و شبهه در مسائل اعتقادی صحیح است ؟
مسلّماً آن چه در ابتدا به نظر می رسد این است که شک در دین ، بد بوده و نشانه ی سیاهی قلب است ؛ زیرا هدف این است که انسان به یقین برسد . ایمان بایستی توأم با یقین باشد . ولی شک و شبهه در جایی که دالان و معبر خوبی برای رسیدن به ایمان و یقین باشد پسندیده است . ایمان چیزی است که انسان باید به آن دسترسی پیدا کند ، اما این ایمان از همان ابتدا در انسان وجود ندارد ، زیرا تا شک نکند به یقین نمی رسد . قرآن می خواهد که در اعتقادات وراثتی انسان شک ایجاد کند تا او را به یقین برساند . لذا می فرماید : « اَوَلَو کَانَ آبَاؤُهُم لَا یَعقِلُونَ شَیئاً وَ لَا یَهتَدُونَ » 1 ؛ « آیا بایست آن ها تابع پدران باشند درصورتی که آن ها بی عقل و نادان بودند » . 2
شهید مطهری می فرماید : « … اگر این تشکیکات وارد جامعه نشود خطر است . اگر وارد نشود کم کم مردم آن حالت دینی شان رو به تحجّر ، و نه تحجّر که رو به عفونت می رود . درست مثل آب کاملاً صافی که آن را در حوض قرار می دهیم و اگر مدّتی بماند می گندد . اگر در مردم یک حالت آرامشی باشد و بر معتقدات دینی و مذهبی تازیانه ی شک نخورد در آن صورت عوام پیشتاز آن معتقدات می شوند . وقتی عوام پیشتاز بشوند دائم از خودشان چیزی می سازند … » .
وقتی برخی شک ها نوعی بیماری است ، مانند شک کثیرالشّک در نماز ، وضو و سایر عبادات و طهارت و نجاست . این گونه شک ها و شبهه ها نوعی بیماری و مرض است . زیاد شک کردن نوعی بیماری است .
2ـ آیا خداوند ضمانت کرده شخص حقیقت جو را به حقیقت برساند ؟
انسان ها در دوران زندگی خود معمولاً از نظر شک و شبهه دچار بحران می شوند این جا است که انسان وضع حسّاسی پیدا می کند ، مخصوصاً هنگامی که با مجموعه ای از افکار و عقاید و آرای مخالف محیط خود و گاهی نیز با تبلیغات از راه های گوناگون مواجه گردد . لذا اگر واقعاً حقیقت جو باشد خداوند او را راهنمایی خواهد کرد . خداوند متعال می فرماید « وَ الَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنَا » و کسانی که در راه ما جهاد و کوشش کنند البتّه ما آن ها را به راههایمان هدایت خواهیم کرد . 3
ولی این بدان معنا نیست که علماء و دانشمندان هیچ وظیفه ای ندارند بلکه وظیفه ی سنگینی بر دوش آنان است و باید به هر نحو ممکن توجیه گر عقلایی شک ها و شبهه ها باشند تا مردم خصوصاً نسل جوان به سرمنزل یقین برسند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
|
|
1. سوره ی بقره / 170 2. فصلنامه مطهّر ، شماره صفر ، ص 34 و 35 3. سوره ی عنکبوت / 69
3ـ وظیفه ی ما در برابر شبهه ها چیست ؟
برخی معتقدند انسان در هر سن و معلوماتی که باشد بی هیچ قید و شرطی می تواند به هر سخنی گوش فرا دهد . اینان به آیه ی شریفه ی « فَبَشِّر عِبَادَ الَّذِینَ یَستَمِعُونَ القَولَ فَیَتَّبِعُونَ اَحسَنَهُ » تمسّک می کنند . در صورتی که آیه ی شریفه در مورد اندیشمندان و صاحب نظرانی است که قدرت و توان تشخیص قول احسن را دارد نه هر کسی ، در هر سن و سال و سطحی از معلومات می تواند این چنین باشد چنان که در ادامه ی آیه ی شریفه می فرماید : « اُولَئِکَ الَّذِینَ هَدَیهُمُ اللهُ وَ اَولَئِکَ هُم اُولِی الاَلبَاب » 1 آنان کسانی
هستند که خدا هدایتشان کرده و آنان خردمندان و صاحبان مغز و عقلند .
بنابراین تا وقتی که انسان اعتقادهایش را از منابع موثّق و معتبر محکم نکرده و قدرت پاسخگویی به شبهات را ندارد نباید در این وادی قدم بگذارد . انسان باید زمان شناس باشد . برای حال و آینده اش برنامه ریزی کند نه این که بنشیند و هنگامی که با شبهات بنیان کن و تبلیغات مسموم رو به رو شد به فکر چاره ای بیفتد بلکه مانند واکسنی که برای پیشگیری امراض به کودکان تزریق می کنند ما نیز با طرح شبهات و جواب آن ها به طور فشرده اطّلاعی از آن ها داشته باشیم تا هنگام مواجهه با مخالفان خود را نباخته و توان جوابگویی را داشته باشیم . امام صادق (علیه السّلام) فرمود : العَالِمُ بِزَمَانِهِ لا تَحجَم عَلَیهِ اللّوابِس ؛ 2 کسی
که زمان شناس است شبهات بر او هجوم نخواهد آورد .
4ـ چه آثار و فوائدی بر بحث از مهدویّت در این زمان مترتّب است ؟
برخی بر این گمانند که طرح و بررسی موضوع مهدویّت در این زمان امری بی فایده است ؛ زیرا این موضوع مربوط به آینده ی بشریّت است و آینده و اتّفاقات آن امری است مجمل و مبهم . اما آن چه وظیفه ی ماست این که به تکالیف خود در عصر و زمان خود عمل کنیم زیرا هر عصر و زمانی مقتضیّات خود را می طلبد . 3
پاسخ :
بحث از مهدویّت در این عصر و زمان آثار و فوائدی دارد که به برخی آن ها اشاره می کنیم :
1. آرمان قیام و انقلاب مهدی (علیه السّلام) یک فلسفه ی بزرگ اجتماعی ، اسلامی است . این آرمان بزرگ گذشته از این که الهام بخش ایده و راهگشای به سوی آینده است ، آیینه ی بسیار مناسبی است برای شناخت آرمان های اسلامی . 4
2. نوید به برپایی حکومت جهانی و اسلامی ارکان و عناصر مختلفی دارد که برخی فلسفی و جهانی است و جزئی از جهان بینی اسلامی است و برخی اقتصادی و برخی اجتماعی است و برخی انسانی یا طبیعی می باشد .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. سوره ی زمر / 18
2. اصول کافی ، ج 1 ، ص 27 ، ح 29
|
|
3. المهدی المنتظر ، دکتر عداب محمود محش ، ص 214
4. قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه ی تاریخ ، شهید مطهری ، ص 57
انسان می تواند با الگو پذیری از برنامه های جامع و فراگیر حضرت در عصر ظهور به آرمان های واقعی اسلام نزدیک شود .
3. از آن جهت که وقت تشکیل حکومت امام زمان (علیه السّلام) مشخّص نیست و هر لحظه می تواند زمان ظهور باشد ، لذا وظیفه داریم نظری به مباحث مهدویّت و ظهور کرده و خصوصیّات عصر ظهور و وظایف خود در آن عصر را بدانیم .
4. رسیدن به حکومت جهانی توحیدی در عصر ظهور شرایطی دارد که برخی از آن ها به دست خود بشر حاصل می گردد . لذا بر ماست که آرمان های اصیل اسلامی در عصر ظهور را بدانیم تا بتوانیم هر چه بهتر در نزدیک شدن آن سهیم بوده و زمینه ساز ظهور حضرت باشیم .
5. بحث از مهدویّت تنها از اموری نیست که مربوط به آینده ی بشریّت باشد بلکه بحث از امامت و مهدویّت است ، بحث از این که در هر زمانی باید امام معصومی موجود باشد ، خواه حاضر و مشهور و خواه غایب و پنهان تا حجّت ها و بیّنات خداوند باطل نگردد .
و لذا در روایات اسلامی از رسول خدا می خوانیم : مَن مَاتَ وَ لَم یَعرِف اِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مَیتَهً جَاهِلِیَّهً ؛ هرکس بمیرد و پیشوای زمان خود را نشناسد مرده است از نوع مردن زمان جاهلیّت .
بحث از مهدویّت ، بحث از غیبت و فلسفه ی آن و آثار و برکات وجود امام در این عصر غیبت است .
و لذا بحث از مهدویّت و از وظایف و تکالیف شیعه در عصر غیبت است .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. سوره ی زمر / 18
2. اصول کافی ، ج 1 ، ص 27 ، ح 29
3. المهدی المنتظر ، دکتر عداب محمود محش ، ص 214
4. قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه ی تاریخ ، شهید مطهری ، ص 57
|
|
منبع : موعودشناسی و پاسخ به شبهات ، علی اصغر رضوانی