مختصری از القاب و مکارم اخلاق حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
یا فاطمه الزهرا
فاطمه (علیها السلام) در نزد مسلمانان برترین و والامقامترین بانوی جهان در تمام قرون و اعصار میباشد . این عقیده بر گرفته از مضامین احادیث نبوی است . این طایفه از احادیث ، اگر چه از لحاظ لفظی دارای تفاوت هستند ، اما دارای مضمونی واحد میباشند . در یکی از این گفتارها (که البته مورد اتفاق مسلمانان ، اعم از شیعه و سنی است) ، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میفرمایند : ” فاطمه سرور زنان جهانیان است ” . اگر چه بنابر نص آیه شریفه قرآن ، حضرت مریم برگزیده زنان جهانیان معرفی گردیده و در نزد مسلمانان دارای مقامی بلند و عفت و پاکدامنی مثالزدنی میباشد و از زنان برتر جهان معرفی گشته است ، اما او برگزیدهی زنان عصر خویش بوده است . ولی علو مقام حضرت زهرا (علیها السلام) تنها محدود به عصر حیات آن بزرگوار نمیباشد و در تمامی اعصار جریان دارد . لذا به همین خاطر است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در کلامی دیگر صراحتاً فاطمه (علیها السلام) را سرور زنان اولین و آخرین ذکر مینمایند . اما نکتهای دیگر نیز در این دو حدیث نبوی و احادیث مشابه دریافت میشود و آن این است که اگر فاطمه (علیها السلام) برترین بانوی جهانیان است و در بین زنان از هر جهت ، کسی دارای مقامی والاتر از او نیست ، پس شناخت سراسر زندگانی و تمامی لحظات حیات او ، از ارزش فوق العاده برخوردار میباشد . چرا که آدمی با دقت و تأمل در آن میتواند به عالیترین رتبههای روحانی نائل گردد . از سوی دیگر با مراجعه به قرآن کریم درمییابیم که آیات متعددی در بیان شأن و مقام حضرتش نازل گردیده است که از آن جمله میتوان به آیهی تطهیر ، آیه مباهله ، آیات آغازین سوره دهر ، سوره کوثر ، آیه اعطای حق ذی القربی و … اشاره نمود که خود تأکیدی بر مقام عمیق آن حضرت در نزد خداوند است .
نام، القاب، کنیهها
نام مبارک آن حضرت ، فاطمه (علیها السلام) است و از برای ایشان القاب و صفات متعددی همچون زهرا ، صدیقه ، طاهره ، مبارکه ، بتول ، راضیه ، مرضیه ، نیز ذکر شده است .
فاطمه ، در لغت به معنی بریده شده و جدا شده میباشد و علت این نامگذاری بر طبق احادیث نبوی ، آن است که : پیروان فاطمه (علیها السلام) به سبب او از آتش دوزخ بریده ، جدا شده و برکنارند .
زهرا به معنای درخشنده است و از امام ششم ، امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که : “چون دخت پیامبر در محرابش میایستاد (مشغول عبادت میشد) ، نورش برای اهل آسمان میدرخشید ؛ همانطور که نور ستارگان برای اهل زمین میدرخشد .”
صدّیقه به معنی کسی است که به جز راستی چیزی از او صادر نمی شود . طاهره به معنای پاک و پاکیزه ، مبارکه به معنای با خیر و برکت ، بتول به معنای بریده و دور از ناپاکی ، راضیه به معنای راضی به قضا و قدر الهی و مرضیه یعنی مورد رضایت الهی .
کنیههای فاطمه (علیها السلام) نیز عبارتند از ام الحسین ، ام الحسن ، ام الائمه ، ام ابیها و … .
ام ابیها به معنای مادر پدر میباشد و رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) دخترش را با این وصف میستود ؛ این امر حکایت از آن دارد که فاطمه (علیها السلام) بسان مادری برای رسول خدا بوده است . تاریخ نیز گواه خوبی بر این معناست ؛ چه هنگامی که فاطمه در خانه پدر حضور داشت و پس از وفات خدیجه (سلام الله علیها) غمخوار پدر و مایه پشت گرمی و آرامش رسول خدا بود و در این راه از هیچ اقدامی مضایقه نمینمود ، چه در جنگها که فاطمه بر جراحات پدر مرهم میگذاشت و چه در تمامی مواقف دیگر حیات رسول خدا .
مکارم اخلاق
از جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) منقول است که: مردی از اعراب مهاجر که فردی فقیر مستمند بود ، پس از نماز عصر از رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) طلب کمک و مساعدت نمود . حضرت فرمود که من چیزی ندارم . سپس او را به خانه فاطمه (سلام الله علیها) که در کنار مسجد و در نزدیکی خانه رسول خدا قرار داشت ، راهنمایی نمودند . آن شخص به همراه بلال (صحابی و مؤذن رسول خدا) به در خانه حضرت فاطمه (علیها السلام) آمد و بر اهل بیت رسول خدا سلام گفت و سپس عرض حال نمود . حضرت فاطمه (علیها السلام) با وجود اینکه سه روز بود خود و پدر و همسرش در نهایت گرسنگی به سر میبردند ، چون از حال فقیر آگاه شد ، گردنبندی را که فرزند حمزه ، دختر عموی حضرت به ایشان هدیه داده بود و در نزد آن بزرگوار یادگاری ارزشمند محسوب میشد ، از گردن باز نمود و به اعرابی فرمود : این را بگیر و بفروش ؛ امید است که خداوند بهتر از آن را نصیب تو نماید . اعرابی گردنبند را گرفت و به نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بازگشت و شرح حال را گفت . رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از شنیدن ماجرا ، متأثر گشت و اشک از چشمان مبارکش فرو ریخت و به حال اعرابی دعا فرمود . عمار یاسر (از اصحاب پیامبر) برخاست و اجازه گرفت و در برابر اعطای غذا ، لباس ، مرکب و هزینه سفر به اعرابی ، آن گردنبند را از او خریداری نمود . پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از اعرابی پرسید : آیا راضی شدی ؟ او در مقابل ، اظهار شرمندگی و تشکر نمود . عمار گردنبند را در پارچه ای یمانی پیچیده و آنرا معطر نمود و به همراه غلامش به پیامبر هدیه داد . غلام به نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و جریان را باز گفت . حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) غلام و گردنبند را به فاطمه (علیها السلام) بخشید . غلام به خانهی صدیقه اطهر آمد . زهرا (علیها السلام) ، گردنبند را گرفت و غلام را در راه خدا آزاد نمود .
گویند غلام در این هنگام تبسم نمود . هنگامی که علت را جویا شدند ، گفت : چه گردنبند با برکتی بود ، گرسنهای را سیر کرد و برهنهای را پوشانید ، پیادهای را صاحب مرکب و فقیری را بینیاز کرد و غلامی را آزاد نمود و سرانجام به نزد صاحب خویش بازگشت .