روان شناسی کودک
نگاه اجمالی
بدون شک یکی از مهمترین و موثرترین دوران زندگی آدمی دوران کودکیاست . دورانی که در آنشخصیت (Personality) فرد پایهریزی شده وشکل میگیرد . امروزه این حقیقت انکارناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنینپایین (طفولیت) فقط به توجه و مراقبت جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همهابعاد وجودی آنها شامل رشد اجتماعی ، عاطفی ، شخصیتی و هوشی را در بر گیرد . اینابعاد عوامل تعیین کننده و اساسی یک انسان هستند که از دوران کودکی پایهگذاری وشکل میگیرند.
اهمیت روان شناسی کودک
روان شناسی کودک اهمیت خود را از کودک میگیرد ، چراکه دوران کودکی انسان اهمیت فوقالعادهای دارد . شاید نگاهی به دوران کودکی انسان وتوانائی های نوزاد انسان در مقایسه با سایر موجودات اهمیت این دوران را آشکارترسازد . نوزاد انسان در میان سایر موجودات عالم طولانیترین زمان را نیاز دارد کهقابلیتها و توانائی های خود را پرورش و آشکار سازد . در واقع انسان حدود 18 سال اولزندگی خود را در حال رشد و تکامل در ابعاد مختلف است و این زمان طولانی و بااهمیتی در زندگی انسان است.
از طرف دیگر ، نوزاد انسان با کمترین تواناییهاو امکانات (نظیربازتابها)به دنیا میآید و به مراقبت زیادو شدیدی نسبت به سایر موجودات نیاز دارد (برای مثال در نظر بگیرید که چگونه گوسالهیگاو پس از به دنیا آمدن روی پای خود میایستد ، ولی نوزاد انسان حتی نمیتواند سرخود را راست نگه دارد) . این مراقبت توسط پدر و مادر در وهلهی اول و توسط اطرافیان وجامعه در وهلهی دوم اعمال میشود ، ولی این مراقبت بدون آگاهی ، دانش و آموزششیوههایفرزندپروریصحیح امکان ندارد و اهمیت روانشناسی کودک نیز از این دو موضوع (زمان طولانی رشد کودکی و شیوههای صحیحفرزندپروری) ناشی میشود.
اهداف روان شناسی کودک
روان شناسی کودک به عنوان یکی از زیرمجموعههای« روان شناسی رشد »با هدف نگاه دقیق و علمی بهکودک و نیازهای او و یافتن شیوههای صحیح پرورشی و آموزشی کودک از اولین سالهایتاسیس روان شناسی علمی مورد توجه بوده است . (البته موضوع کودک و مسائل مربوط به اوهمیشه مورد توجه بوده است). در طول این سالها روانشناسان زیادی نظیرژان پیاژه (Jean Piaget) ،استانلی هال (Stanley Hall) به مطالعه وتحقیق در مورد جنبههای مختلف رشد کودک پرداختهاند.
موضوعات مورد مطالعه در روان شناسی کودک
مطالعه در مورد جنبههای مختلف رشد کودک
رشد یک فرایند چند بعدی است . اینرشد شامل رشد جسمی ، رشد زبانی ،رشد عاطفی،رشد شناختی(Cognitive Development) ،رشد اجتماعی،رشد اخلاقیورشد شخصیتیاست و توجه به مطالعه در موردتمام این جنبهها یکی از اهداف روان شناسی رشد است . اهمیت این توجه به تمام ابعادرشدی باعث آگاهی و شناختی متعادل و چندبعدی در مورد کودک میشود و والدین و سایرافراد مرتبط با کودک را در درک و رفتار صحیح با کودک یاری مینماید.
مطالعه در مورد نیازهای کودک در سنین مختلف
کودکان دارای نیازهای (Needs) متعددی هستند و در سنین مختلف یکی یا چند مورد از این نیازها در مقایسه با سایرنیاز در اولویت میباشد . برای مثال ، در مرحلهی نوزادی (صفر تا دو سالگی) نیازهایجسمانی در اولویت قرار دارد . در حالی که در دوران نوجوانی (سنین بعد از 12 سالگی)نیاز بهاستقلال فردیدر اولویت میباشد.
مطالعه در مورد شیوههای صحیح فرزندپروری
شیوههای صحیح فرزندپروری ،نحوه تعامل و روابط مناسب با فرزندان از مهمترین موضوعات برای روان شناسان کودکمیباشد . بیشتر پدر و مادرها فرزندپروری را کاری ساده تلقی میکنند و بر این باورهستند که هر کسی میتواند از عهده این امر برآید . (البته این دیدگاه بیشتر دروالدین بدون فرزند دیده میشود) اما فرزندپروری نیاز به آگاهی و آشنایی با نحوهعملکرد و اصول آن دارد و تحقیقات حوزه روان شناسی کودک اصول و روشهای متعددی رامتناسب با سنین مختلف یافته است.
مطالعه در مورد مقابله با برخی مشکلات رفتاری _ روانی دوران کودکی
کودکاننیز همچون بزرگسالان دچارآشفتگیهای روانی _ رفتاریمیشوند و اینمسئله باعث تحقیقات و مطالعات دامنهداری در زمینه انواع این آشفتگیها و تفاوتآنها با آشفتگی های رفتاری _ روانی بزرگسالان و همچنین شیوههای درمانی این آشفتگیهاشده است . برخی ار این مشکلات و آشفتگیهای رفتاری _ روانی کودکان عبارتند از :اُتیسم (Otism) ،اختلالاتیادگیری ،اختلالات توجه،اختلالات دفعی، ناخن جویدن و… .